CONTRA Baltic Beach Wrack - Conversion of a Nuisance to a Resource and Asset

Project  CONTRA - COnversion of a Nuisance To a Resource and Asset

Interreg Baltic Sea Region Programme
Project Number: #R090

Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk, razem z partnerami z Niemiec, Polski, Danii, Estonii, Szwecji oraz Rosji oficjalnie rozpoczęło realizację projektu CONTRA dotyczącego zarządzaniem materiałem morskim wyrzucanym na plaże który jest określany wspólną nazwą „odpady plażowe, czyli beach wreck” w regionie Morza Bałtyckiego.

Beach wreck, bądź w naszym rodzimym języku „kidzina morska” jest materiałem organicznym, który jest wyrzucany na brzeg. Z jednej strony jest ona zarówno materiałem bogatym w składniki odżywcze, które zasilają wydajność systemów wodnych jak np. zerwana trawa morska i brązowe algi. Z drugiej strony traktowany jest jak odpad i usuwany. Często także uważa się, że jest to uciążliwe i nieestetyczny element szpecący nasze plaże, a władze przybrzeżne, szczególnie w kurortach turystycznych, są poddawane ogromnej presji, aby sprostać wymaganiom i usunąć te „odpady”. Obecne praktyki "sprzątania plaży" są kosztowne dla lokalnych społeczności i często stwarzają konflikt z działaniami mającymi na celu ochronę środowiska.

Celem projektu CONTRA (CONversion of a Nuisance To a Resource and Asset) jest skompilowanie szeroko istniejącej wiedzy potrzebnej do zrównoważonego zarządzania odpadami plażowymi. W ramach projektu odbędą się badania w 6 ośrodkach nadbałtyckich, mające na celu określenie wpływu środowiskowego, społecznego i ekonomicznego usuwania tych odpadów. Stworzy to nowe szanse dla polepszenia sytuacji na plażach i ponownego wykorzystania tych „odpadów” w tym jako naturalnych nawozów, dodatków do wzbogacania gleby bio-char (biokarbonizatorów), algowych bio-pokryć składowisk odpadów z zebranego i przetworzonego materiału, czy ochronę obszarów przybrzeżnych w tym wydm, produkcję biogazu lub poprawy jakości wody.

Głównym celem Stowarzyszenia Gmin RP w ramach działań projektowych będzie koordynacja działań po polskiej stronie granicy, w tym stworzenie lokalnej sieci Beach Wreck, skupiającej zainteresowane podmioty i gminy. Odpowiedzialni również będziemy za stworzenie Zestawu przepisów i wymagań prawnych występujacych w krajach członkowskich zawierających  ramy prawne i polityczne dotyczące obsługi i wykorzystania Beach Wreck.

OPIS PROJEKTU

Sama nazwa projektu CONTRA, w wolnym tłumaczeniu: „Bałtyckie Odpady Plażowe – zamiana uciążliwości na zasób i kapitał” powie niewiele osobom postronnym. A projekt koncentruje się na problemie, który może dotknąć każdego, kto lubi od czasu do czasu przyjechać nad Bałtyk by wypocząć i nacieszyć się czystą plażą. No właśnie… czystą plażą. Niestety nie zawsze tak jest. Morze bowiem, stale wyrzuca na brzeg resztki roślin i innych organizmów (i nie tylko). Fachowo nazywa się to „kidzina morska” (ang. Beach wreck). Są to odpady organiczne np. trawa morska, brązowe algi, wodorosty, czasem – martwe ryby lub meduzy, resztki drzew, gałęzie itp. Z jednej strony – to materiał biologiczny, który wzbogaca morze w składniki odżywcze, a z drugie strony – odpad, bardzo niepożądany szczególnie w miejscowościach turystycznych. Lokalne władze z takich miasteczek robią bowiem wszystko, by przyciągnąć turystów, a takie zwałowisko, delikatnie mówiąc, nieładnie pachnących resztek nie stanowi atrakcji. Jego usunięcie też jest kosztowne, a dodatkowo – stwarza konflikt z wymogami ochrony środowiska. Dla samorządów dbanie o czystość plaż, szczególnie po burzy czy sztormie, jest uciążliwe i kosztowne. Tego typu odpady w dużych ilościach gromadzą się na plażach, tworząc całe zwały gnijących resztek. W końcowym etapie resztki te wracają do wody morskiej w postaci brudnej zawiesiny, która skutecznie zniechęca do korzystania z plaży i wody.

Z problemem tym mierzą się właściwie wszystkie miasta i regiony nadmorskie leżące nad Bałtykiem. Tak naprawdę do końca nie ma jasności co z tym fantem robić. Sprzątać? Zostawiać? Jeśli zbierać z plaż, to co dalej z tym robić? Jak utylizować? Gdzie jest ten punkt równowagi między wymogami ochrony środowiska i morza, a gospodarką człowieka (szczególnie turystyką)? Wiele takich i innych pytań staje przez partnerami projektu.

W ramach projektu CONTRA partnerzy chcą po pierwsze sprawdzić jak wygląda obecnie stan wiedzy (w tym uregulowań prawnych) na temat zrównoważonego zarządzania odpadami plażowymi, przetestować niektóre rozwiązania jak również stworzyć zestaw „narzędzi”, które ułatwią rozwiązywanie problemu.

 W 6 wybranych nadbałtyckich ośrodkach zostaną przeprowadzone  badania, mające na celu określenie jaki wpływ na gospodarkę lokalną, środowisko i społeczności ma usuwanie tych odpadów, jednocześnie w ramach tych badań zostaną przetestowane sposoby utylizacji i ich wykorzystania. Na przykład jako nawozów, dodatków wzbogacających glebę (biokaronizatory), algowych bio-pokryć składowisk odpadów, materiału wzmacniającego teren wydm czy do produkcji biogazu lub poprawy jakości wody.  Wyniki zostaną uwzględnione w opracowanym przez partnerów „zestawie narzędzi” (toolkit), który dotyczyć będzie metod i technik zarządzania, recyklingu i wykorzystania odpadów plażowych. Da to możliwość wszystkim zainteresowanym samorządom z terenów wybrzeża Morza Bałtyckiego na sprawniejsze i bardziej skuteczne zarządzanie plażami, a co za tym idzie – bardziej zrównoważony ruch turystyczny.

Jak wspomniałam, planowane jest 6 różnych działań – studiów przypadku, które określą możliwości, skutki, warunki wykorzystania kidziny morskiej. Będą to:

1/ Produkcja nawozów / produktów do użyźniania gleby; (Niemcy)

2/ wykonalność karbonizacji vapo termicznej (czyli  sprawdzenie czy odpady te mogą wzbogacać substancje organiczne w węgiel); (Niemcy)

3/ odpady plażowe jako materiał kompostowy w bio-warstwach wysypiskowych w celu biologicznego utleniania metanu; (miasto Koge, Dania)

4/ Ochrona wybrzeża (wydmy i piaszczysta ściana wydmowa) (Mierzeja Kurońska, Rosja)

5/ Wykorzystanie odpadów w procesie fermentacji beztlenowej (biogaz); (Kalmar, Szwecja)

6A/ Kompost w produkcji nawozów; (Swarzewo, Polska)

6B/ Analiza przepływu zanieczyszczeń pochodzących z gnijących glonów morskich na plażach do strefy przybrzeżnej (Zatoka pucka, Polska)

Ważne jest to, że w projekcie połączyli siły partnerzy z różnych sfer – samorządowcy, instytucje badawczo-naukowe, organizacje i instytucje ochrony środowiska, biznes. To otwiera nowe możliwości dla dialogu i współpracy między władzami i komercyjnymi podmiotami, które zajmują się przetwarzaniem bioodpadów. Być może uda się wypracować takie rozwiązania, które nie tylko pomogą samorządom utrzymać czyste plaże w sposób nie naruszający równowagi środowiskowej, ale również pozwolą na gospodarcze wykorzystanie tych odpadów.

Przez cały czas trwania projektu, a miejmy nadzieję, że i po jego zakończeniu, będzie działać międzynarodowa sieć interesariuszy. W ramach tej sieci zadbamy o wymianę informacji, doświadczeń, promocję najlepszych rozwiązań dotyczących zarządzaniem odpadami plażowymi.    

Zadaniem naszego Stowarzyszenia jest koordynacja działań projektowych podejmowanych po stronie polskiej, jak również zebranie i opracowanie ram prawnych obowiązujących w przypadku zarządzania odpadami plażowymi (beach wreck) w krajach regionu Morza Bałtyckiego. Chcemy by nasze gminy nadmorskie, nie uczestniczące bezpośrednio w projekcie również otrzymały konieczne informacje i narzędzia, które pomogą im lepiej, skuteczniej i z korzyścią dla środowiska naturalnego zarządzać takimi odpadami. Problem jest bowiem wspólny dla wielu nadmorskich miejscowości, które jak na razie są pozostawione same sobie, i które w różny sposób próbują sprostać zadaniu.

W rezultacie realizacji projektu zostaną stworzone:
- narzędzia (dostępne dla wszystkich zainteresowanych) do nowoczesnego i zrównoważonego recyklingu problematycznych odpadów plażowych;
- wytyczne w zakresie pomocy gminom w codziennym zarządzaniu plażami, które przyniosą największe korzyści środowiskowe i gospodarcze;
- międzynarodowa i interdyscyplinarna sieć wsparcia i wymiany informacji między zainteresowanymi podmiotami
- zebrana i udostępniona informacja na temat trendów turystycznych i reakcji społeczno-ekonomicznych dotyczących beach wreck

Nasze Stowarzyszenie podjęło wyzwanie i zaangażowało się w projekt CONTRA właśnie z uwagi na uciążliwość problemu dla wielu gmin nadmorskich, a poza tym – z uwagi na jego wpływ na jakość wody Morza Bałtyckiego. Po to właśnie stworzyliśmy w 2017 roku Grupę ds. Wody zarówno na poziomie Stowarzyszenia, jak i na poziomie całego Euroregionu Bałtyk. Ochrona wód Morza Bałtyckiego (i szerzej – środowiska RMB) jest jednym z priorytetów naszej organizacji. Tylko łącząc wysiłki wszystkich państw, regionów, miast i po prostu ludzi mieszkających wokół Bałtyku możemy skutecznie podejmować wyzwania jakie są nam „rzucane” przez dzisiejszą Rzeczywistość. Jakie będzie wynik naszych starań? O tym opowiemy Państwu za 2,5 roku. I mam nadzieję, że będzie to historia z happy endem.

Więcej informacji o projekcie znajdą Państwo na:
- stronie projektu na Facebooku @ beachwrack.CONTRA
- stronie internetowej projektu https://www.beachwrack-contra.eu/

Pliki do pobrania:

CONTRA - Informacje o starcie proejktu - kick off (PL)

CONTRA - Prezentacja wprowadzajaca do projektu (PL)

CONTRA Podstawowe informacje o projekcie POL