Prawo międzynarodowe

ZALECENIA PRZY STOSOWANIU UMOWY MIĘDZY RZĄDEM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ A RZĄDEM FEDERACJI ROSYJSKIEJ O ZASADACH MAŁEGO RUCHU GRANICZNEGO.

Niniejsze Zalecenia mają na celu zapewnienie jednakowego stosowania i rozumienia przez Ambasadę Federacji Rosyjskiej w Rzeczypospolitej Polskiej, Konsulat Generalny Federacji Rosyjskiej w Gdańsku, Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Kaliningradzie i właściwe miejscowe organy władzy strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej i Federacji Rosyjskiej postanowień Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o zasadach małego ruchu granicznego, podpisanej w Moskwie 14 grudnia 2011 roku (zwanej dalej "Umowa").
Zalecenia nie są częścią Umowy i dlatego nie mają obowiązującej mocy prawnej.
Zalecenia mogą ulec zmianie pod wpływem doświadczenia, zdobytego podczas stosowania Umowy. 

1.     Dokumenty potwierdzające miejsce stałego zamieszkania w strefie przygranicznej.

W art. 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10 i 13 termin "mieszkańcy strefy przygranicznej" stosowany jest do określenia mieszkańców strefy przygranicznej w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. (e) Umowy, a także wymienionych w art. 2 ust. 2 kategorii obywateli posiadających miejsce stałego zamieszkania w strefie przygranicznej przez okres krótszy niż 3 lata.
Wykaz dokumentów potwierdzających posiadanie miejsca stałego zamieszkania w strefie przygranicznej Federacji Rosyjskiej przez okres nie krótszy niż 3 lata:
    paszport obywatela Federacji Rosyjskiej z adnotacją o rejestracji w miejscu zamieszkania w miejscowości  położonej w strefie przygranicznej;
    tymczasowy dowód osobisty obywatela Federacji Rosyjskiej z adnotacją o rejestracji w miejscowości położonej w strefie przygranicznej;

    świadectwo o rejestracji w miejscu zamieszkania w miejscowości położonej w strefie przygranicznej;

    wypis z książki mieszkańców, potwierdzony przez organ ewidencji meldunkowej obywateli Federacji Rosyjskiej dokumentujący fakt zamieszkiwania w miejscowości położonej w strefie przygranicznej;  

    zezwolenie na stały pobyt cudzoziemca lub bezpaństwowca z adnotacją o rejestracji w miejscu zamieszkania w miejscowości położonej w strefie przygranicznej;

Wykaz dokumentów potwierdzających posiadanie miejsca stałego zamieszkania w strefie przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż 3 lata:
    dowód osobisty;

    zaświadczenie o miejscu stałego zamieszkania wystawione przez właściwe organy Rzeczypospolitej Polskiej;

    karta pobytu.

2.    Wykaz dokumentów uprawniających do otrzymania zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego, potwierdzających status współmałżonków i dzieci mieszkańców strefy przygranicznej, w tym pełnoletnich i przysposobionych, a także dzieci współmałżonków mieszkańców strefy przygranicznej, w tym pełnoletnich i przysposobionych (art. 2 ust. 2 Umowy).
а)    Wykaz dokumentów potwierdzających status współmałżonków mieszkańców strefy przygranicznej Federacji Rosyjskiej:
    potwierdzenie posiadania miejsca stałego zamieszkania mieszkańca strefy przygranicznej przez okres nie krótszy niż 3 lata;

    akt małżeństwa;

    jeden z dokumentów wymienionych w p.1 niniejszych Zaleceń.
Wykaz dokumentów potwierdzających status współmałżonków mieszkańców strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej:
    jeden z dokumentów wymienionych w pkt 1 niniejszych Zaleceń, potwierdzający fakt zamieszkania jednego ze współmałżonków w strefie przygranicznej przez okres nie krótszy niż 3 lata;

    jeden z dokumentów wymienionych w pkt 1 niniejszych Zaleceń, potwierdzający fakt zamieszkania drugiego ze współmałżonków w strefie przygranicznej;

    odpis skrócony bądź zupełny polskiego aktu małżeństwa; wielojęzyczny odpis skrócony aktu małżeństwa lub zagraniczny akt stanu cywilnego potwierdzający zawarcie małżeństwa wyżej wymienionych.

b) Wykaz dokumentów potwierdzających status dzieci mieszkańców strefy przygranicznej Federacji Rosyjskiej, w tym przysposobionych i pełnoletnich, pozostających na ich utrzymaniu:
    dokument potwierdzający posiadanie miejsca stałego zamieszkania jednego z rodziców w strefie przygranicznej przez okres nie krótszy niż 3 lata;

    dokument potwierdzający rodzicielstwo (akt urodzenia, zaświadczenie o adopcji lub "paszport wewnętrzny" mieszkańca strefy przygranicznej z informacją o dzieciach);

    jeden z dokumentów wymienionych w p.1 niniejszych Zaleceń (tylko w przypadku dzieci pełnoletnich);

    potwierdzenie posiadania przez mieszkańca strefy przygranicznej dziecka na utrzymaniu (tylko w przypadku dzieci pełnoletnich).

Wykaz dokumentów potwierdzających status niepełnoletnich dzieci mieszkańców strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, w tym przysposobionych:
    jeden z dokumentów wymienionych w pkt 1 niniejszych Zaleceń, potwierdzający fakt zamieszkania jednego z rodziców w strefie przygranicznej przez okres nie krótszy niż 3 lata;

    jeden z dokumentów wymienionych w pkt 1 niniejszych Zaleceń, potwierdzający fakt zamieszkania dziecka wraz z rodzicem w strefie przygranicznej;

    odpis zupełny lub skrócony polskiego aktu urodzenia; wielojęzyczny odpis skrócony aktu urodzenia lub zagraniczny akt stanu cywilnego potwierdzający urodzenie dziecka.

    W przypadku mieszkańców strefy przygranicznej zarówno Rzeczypospolitej Polskiej jak też Federacji Rosyjskiej, na złożenie wniosku o wydanie zezwolenia uprawniającego do małego ruchu granicznego dla dzieci niepełnoletnich wymagana jest zgoda obojga rodziców, z wyjątkiem przypadków, gdy prawa rodzicielskie posiada tylko jeden rodzic. Za wyrażenie zgody uważa się obecność obojga rodziców przy składaniu wniosku.
c) Wykaz dokumentów potwierdzających status dzieci współmałżonków mieszkańców strefy przygranicznej Federacji Rosyjskiej, w tym przysposobionych i pełnoletnich, pozostających na ich utrzymaniu:
    potwierdzenie posiadania miejsca stałego zamieszkania mieszkańca strefy przygranicznej w strefie przygranicznej przez okres nie krótszy niż 3 lata;

    akt małżeństwa rodzica z mieszkańcem strefy przygranicznej;

    dokument potwierdzający rodzicielstwo współmałżonka mieszkańca strefy przygranicznej (akt urodzenia, zaświadczenie o adopcji lub "paszport wewnętrzny" mieszkańca strefy przygranicznej z informacją o dzieciach);

    jeden z dokumentów wymienionych w p.1 niniejszych Zaleceń (tylko w przypadku dzieci pełnoletnich);

    dokument potwierdzający, że dziecko pozostaje na utrzymaniu współmałżonka mieszkańca strefy przygranicznej (tylko w przypadku dzieci pełnoletnich).

Wykaz dokumentów potwierdzających status dzieci współmałżonków mieszkańców strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, w tym przysposobionych i pełnoletnich, pozostających na ich utrzymaniu:
    jeden z dokumentów wymienionych w pkt 1 niniejszych Zaleceń, potwierdzający fakt zamieszkania jednego ze współmałżonków w strefie przygranicznej przez okres nie krótszy niż 3 lata;

    odpis zupełny lub skrócony polskiego aktu małżeństwa z wymienionym wyżej mieszkańcem strefy przygranicznej; wielojęzyczny odpis skrócony aktu małżeństwa lub zagraniczny akt stanu cywilnego potwierdzający zawarcie małżeństwa;

    odpis zupełny lub skrócony polskiego aktu urodzenia; wielojęzyczny odpis skrócony aktu urodzenia lub zagraniczny akt stanu cywilnego potwierdzający urodzenie dziecka;

    jeden z dokumentów wymienionych w pkt 1 niniejszych Zaleceń, potwierdzający fakt zamieszkania dziecka wraz z jego rodzicem w strefie przygranicznej.

3. Powody do wielokrotnego przekraczania granicy w ramach małego ruchu granicznego oraz ich uzasadnienie (art. 3 ust. 1 lit. (c) Umowy).
    
    Powody do wielokrotnego przekraczania granicy w ramach małego ruchu granicznego należy wskazać we wniosku o wydanie zezwolenia uprawniającego do małego ruchu granicznego. Nie są wymagane dodatkowe dokumenty uzasadniające powody do wydania zezwolenia. Wyjątkiem są przypadki gdy występują poważne podstawy, aby przypuszczać, iż zezwolenie może zostać wykorzystane w innym celu, niż wskazany we wniosku.
        Powody do wielokrotnego przekroczenia granicy w ramach małego ruchu granicznego, wymienione w art. 3 ust. 1 Umowy (podtrzymywanie więzi rodzinnych, społecznych, kulturalnych, a także kontaktów ekonomicznych i  innych) są szeroko interpretowane. Jednocześnie zezwolenie na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego nie może być wydawane w celu działalności gospodarczej bądź podjęcia pracy.
    Powody wskazane przez mieszkańca strefy przygranicznej we wniosku nie ograniczają możliwości przekraczania przez niego granicy w ramach małego ruchu granicznego w innym dozwolonym celu przez okres ważności zezwolenia.
    Powody wskazane we wniosku nie są wymienione w zezwoleniu uprawniającym do małego ruchu granicznego. Natomiast może być wskazany powód ogólny, jak "mały ruch graniczny".
4. Podstawy do odmowy wydania cudzoziemcom zezwolenia na wjazd na terytorium Federacji Rosyjskiej i Rzeczypospolitej Polskiej (art. 3 ust. 3, art. 5 ust. 2 lit. (b) Umowy).

Podstawy do odmowy wydania zezwolenia na wjazd na terytorium Federacji Rosyjskiej wymienione są w art. 26, 27 Ustawy Federalnej Nr114-ФЗ z dnia 15 sierpnia 1996 r. "O zasadach wyjazdu z Federacji Rosyjskiej i wjazdu do Federacji Rosyjskiej".

5.    Termin ważności zezwolenia uprawniającego do przekroczenia granicy w ramach małego ruchu granicznego (art. 4 ust. 2, 3 Umowy).

Termin ważności zezwolenia uprawniającego do przekroczenia granicy w ramach małego ruchu granicznego może być zbieżny z datą upływu ważności dokumentu podróży, na podstawie którego jest wydawane zezwolenie.

6. Dokument (wiza lub zezwolenie), na podstawie którego mieszkaniec strefy przygranicznej jednego państwa wjechał do strefy przygranicznej drugiego państwa (art. 4 ust. 6, 7 Umowy).

Zgodnie z art. 4 ust. 7 Umowy w przypadku, gdy mieszkańcy strefy przygranicznej państwa jednej Strony, posiadający jednocześnie zezwolenie i ważną wizę państwa drugiej Strony, wjeżdżają do strefy przygranicznej państwa drugiej Strony na podstawie wizy, mają wówczas prawo wyjeżdżania poza strefę przygraniczną.  Fakt wjazdu mieszkańca strefy przygranicznej państwa jednej Strony do strefy przygranicznej państwa drugiej Strony na podstawie wizy potwierdzany jest za pomocą stempla kontroli granicznej, zamieszczanego na ważnych dokumentach podróży.
7.    Okoliczności wywołane siłą wyższą (art. 4 ust. 8 Umowy).

Do okoliczności wywołanych siłą wyższą zaliczane są poważne choroby, wypadek, katastrofy naturalne i technologiczne, zawieszenie stosowania umowy (art. 12). Jednak dany wykaz okoliczności nie jest wyczerpujący.
Mieszkańcy strefy przygranicznej Federacji Rosyjskiej, którzy na skutek okoliczności wywołanych siłą wyższą zmuszeni są do pozostania w strefie przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej przez ponad 30 dni jednorazowo lub ponad 90 dni w okresie każdych 6 miesięcy, są przy wyjeździe zobligowani do powiadomienia o tym  Straży Granicznej Rzeczypospolitej Polskiej i przedstawienia dokumentów lub innych dowodów potwierdzających zaistnienie wspomnianych okoliczności (np. zaświadczenie lekarskie w przypadku choroby).
Mieszkańcy strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej, którzy na skutek okoliczności wywołanych siłą wyższą zmuszeni są do pozostania w strefie przygranicznej Federacji Rosyjskiej przez ponad 30 dni jednorazowo lub ponad 90 dni w okresie każdych 6 miesięcy, są zobligowani do powiadomienia o tym najbliższego oddziału organu terytorialnego Federalnej Służby Migracyjnej (FSM Rosji) i przedstawienia dokumentów lub innych dowodów potwierdzających zaistnienie wspomnianych okoliczności (np. zaświadczenie lekarskie w przypadku choroby). Jeżeli na podstawie oceny sytuacji oddział organu terytorialnego FSM Rosji potwierdzi zaistnienie okoliczności wywołanych siłą wyższą, mieszkańcowi strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej wydana zostanie wiza wyjazdowa.

8. Zamieszczanie stempli kontroli granicznej.
Zgodnie z art. 6 ust. 2 Umowy stemple kontroli granicznej nie są zamieszczane w zezwoleniach oraz ważnych dokumentach podróży przy wjeździe oraz wyjeździe.
Stemple kontroli granicznej mieszkańców strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej zamieszczane są w karcie migracyjnej wypełnianej podczas wjazdu do strefy przygranicznej Federacji Rosyjskiej (rozdział 9 (a) niniejszych Zaleceń).
9. Dokumenty potwierdzające niepełnosprawność (art. 9 ust. 2 lit. (b) Umowy).

Dokument potwierdzający, że mieszkaniec strefy przygranicznej w Federacji Rosyjskiej jest inwalidą pierwszej i drugiej grupy, dzieckiem-inwalidą, a w Rzeczypospolitej Polskiej - inwalidą niezdolnym do pracy, przedstawiany jest przez:
    mieszkańca strefy przygranicznej Federacji Rosyjskiej - zaświadczenie o niepełnosprawności;

    mieszkańca strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej:

- orzeczenie o niezdolności do pracy wydawane dla celów przyznawania świadczeń rentowych;

- orzeczenie o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, wydawane przez organy orzecznictwa pozarentowego (zakres pojęcia „inwalidy niezdolnego do pracy” może obejmować osoby zaliczone do lekkiego, umiarkowanego oraz znacznego stopnia niepełnosprawności);

- orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień, wydawane przez organy orzecznictwa pozarentowego;

- legitymacja osoby niepełnosprawnej.

10.     Mieszkańcy strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej przy wjeździe i przez okres pobytu w strefie przygranicznej Federacji Rosyjskiej zobowiązani są do przestrzegania porządku prawnego Federacji Rosyjskiej (art. 10 ust. 1 Umowy).

a) Wypełnienie karty migracyjnej.
Mieszkaniec strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej jest zobligowany do wypełnienia karty migracyjnej i przedstawienia jej wraz z paszportem funkcjonariuszowi Straży Granicznej FSB Rosji. Karta migracyjna jest zachowana na okres pobytu w strefie przygranicznej Federacji Rosyjskiej i przekazana funkcjonariuszowi Straży Granicznej FSB Rosji podczas kontroli paszportowej przy wyjeździe.
Kartę migracyjną można otrzymać na przejściach granicznych. W przypadku utraty lub kradzieży karty migracyjnej mieszkańcy strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej są zobligowani do powiadomienia o tym miejscowego oddziału FSM Rosji lub funkcjonariusza Straży Granicznej FSB Rosji.

b) Procedury ewidencji migracyjnej w Federacji Rosyjskiej.
W przypadku gdy okres pobytu mieszkańca strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej w strefie przygranicznej Federacji Rosyjskiej przekracza siedem dni roboczych, jest on zobowiązany do wpisania się do ewidencji migracyjnej w oddziale FSM Rosji.  Wpisu do ewidencji migracyjnej dokonuje hotel lub przyjmująca osoba prawna lub fizyczna w strefie przygranicznej Federacji Rosyjskiej. W przypadku gdy celem podróży do strefy przygranicznej jest ekoturystyka, łowienie ryb itd., i mieszkaniec strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej przebywa poza obszarem zabudowanym (np. w namiocie), a okres pobytu przekracza siedem dni roboczych, jest on zobowiązany do zgłoszenia się do władz miejskich w celu dokonania przez nie wpisu do ewidencji migracyjnej.

c) Terytorium obejmujące strefę przygraniczną Federacji Rosyjskiej, którego zwiedzanie wymaga posiadania specjalnego zezwolenia.
Do wjazdu na terytorium z reglamentowanym dostępem dla cudzoziemców (granica takiego terytorium w Obwodzie Kaliningradzkim określona jest w Uchwale Nr470 Rządu Federacji Rosyjskiej z dnia 4 lipca 1992 r. "Wykaz terytoriów Federacji Rosyjskiej z reglamentowanym dostępem dla cudzoziemców"), a także na teren wokół jednostek i obiektów wojskowych oraz związków organizacyjnych wojsk, wymagane jest specjalne zezwolenie. Zabrania się fotografowania i filmowania obiektów chronionych.
Przy tym mieszkańcy strefy przygranicznej Rzeczypospolitej Polskiej mogą przebywać w strefie przygranicznej Federacji Rosyjskiej w Obwodzie Kaliningradzkim, z wyjątkiem obiektów inżynieryjnych, bez konieczności posiadania dodatkowej przepustki oprócz zezwolenia uprawniającego do małego ruchu granicznego (art. 4 ust. 4 Umowy).

11.     Przewidziane w ustawodawstwie Federacji Rosyjskiej środki karne wobec osób, które nie stosują się do zasad wjazdu i pobytu cudzoziemców na terytorium Federacji Rosyjskiej (art. 10 ust. 2, 3 Umowy).

Cudzoziemiec, który nie stosuje się do przepisów prawnych Federacji Rosyjskiej, jest pociągany do odpowiedzialności na mocy prawa Federacji Rosyjskiej (art. 33 Ustawy Federalnej "O sytuacji prawnej cudzoziemców w Federacji Rosyjskiej").
Obecnie istnieją dwa mechanizmy umożliwiające efektywne przeciwdziałanie nielegalnej migracji - wydalenie administracyjne i deportacja.
Wydalenie administracyjne - administracyjne środki karne, stosowane wobec cudzoziemców lub bezpaństwowców, którzy naruszyli zasady pobytu na terytorium Federacji Rosyjskiej, wymierzone przez sędziego, a w przypadku popełnienia przez cudzoziemca lub bezpaństwowca wykroczenia administracyjnego przy wjeździe do Federacji Rosyjskiej - przez odpowiednich funkcjonariuszy (art. 3.10 ust. 2 Kodeksu FR o Wykroczeniach Administracyjnych).
Wydalenie administracyjne cudzoziemców lub bezpaństwowców poza granice Federacji Rosyjskiej polega na przymusowym i kontrolowanym przemieszczeniu wskazanych osób przez granicę państwową Federacji Rosyjskiej poza granicę Federacji Rosyjskiej (art. 3.10 ust. 1 Kodeksu FR o Wykroczeniach Administracyjnych).
Wykroczenia administracyjne prowadzące do wymierzenia przez sędziów kary administracyjnej w postaci wydalenia administracyjnego poza granice Federacji Rosyjskiej cudzoziemca lub bezpaństwowca, wobec którego prowadzone jest postępowanie przy udziale organów spraw wewnętrznych, przewidziane są w art. 18.8, art. 18.10 ust. 2 oraz art. 18.11 Kodeksu Federacji Rosyjskiej o Wykroczeniach Administracyjnych.
Deportacja - przymusowe wydalenie cudzoziemca z Federacji Rosyjskiej w przypadku braku podstaw prawnych do jego dalszego pobytu (zamieszkiwania) w Federacji Rosyjskiej (rozdział 1 art. 2 ust. 1 Ustawy Federalnej "O sytuacji prawnej cudzoziemców w Federacji Rosyjskiej).
Decyzję o deportacji cudzoziemca lub bezpaństwowca w Federacji Rosyjskiej podejmuje dyrektor Federalnej Służby Migracyjnej (zarządzenie Nr 533 MSW Rosji z dnia 26.08.2004 r.).
Cudzoziemcy i bezpaństwowcy podlegający wydaleniu administracyjnemu lub deportacji z Federacji Rosyjskiej decyzją sądu mogą być przetrzymywani w specjalnych pomieszczeniach organów spraw wewnętrznych lub innych specjalnych urzędach do czasu wykonania decyzji.
Jednocześnie na mocy Ustawy Federalnej "O zasadach wyjazdu z Federacji Rosyjskiej i wjazdu do Federacji Rosyjskiej" (rozdział 4 art. 25.10) cudzoziemiec lub bezpaństwowiec, który wjechał na terytorium Federacji Rosyjskiej, nie stosując się do wyznaczonych zasad, lub nie mając dokumentów potwierdzających prawo do pobytu (zamieszkiwania) w Federacji Rosyjskiej, lub który utracił takie dokumenty i nie złożył odpowiedniego wniosku do organu terytorialnego federalnego organu władzy wykonawczej, uprawnionego do kontroli i nadzoru w sferze migracji, lub odmawia wyjazdu z Federacji Rosyjskiej po upływie terminu pobytu (zamieszkiwania) w Federacji Rosyjskiej, i jednocześnie nie stosował się do zasad przejazdu tranzytowego przez terytorium Federacji Rosyjskiej, przebywa bezprawnie na terytorium Federacji Rosyjskiej i ponosi odpowiedzialność zgodnie z ustawodawstwem Federacji Rosyjskiej.
Należy uwzględnić przepisy wspomnianego artykułu Ustawy Federalnej stanowiące, że wobec cudzoziemca lub bezpaństwowca przebywającego bezprawnie na terytorium Federacji Rosyjskiej, lub dla którego wjazd do Federacji Rosyjskiej jest zabroniony, a także gdy pobyt (zamieszkiwanie) cudzoziemca lub bezpaństwowca, przebywającego legalnie w Federacji Rosyjskiej stanowi zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa wewnętrznego, porządku publicznego lub zdrowia publicznego, w celu ochrony podstaw ustroju konstytucyjnego, zasad moralnych, praw oraz interesów prawnych innych osób, może zostać podjęta decyzja o niepożądanym pobycie (zamieszkiwaniu) danego cudzoziemca lub bezpaństwowca w Federacji Rosyjskiej.
Przy tym decyzja o niepożądanym pobycie (zamieszkiwaniu) cudzoziemca lub bezpaństwowca w Federacji Rosyjskiej jest podstawą do późniejszej odmowy wjazdu do Federacji Rosyjskiej.

12.    Ubezpieczenie zdrowotne.
Nie jest wymagane podczas ubiegania się o zezwolenie na przekroczenie granicy w ramach małego ruchu granicznego i podczas przebywania w strefie przygranicznej.

13.     Inne zagadnienia.

a)    Dokumenty wymienione w niniejszych Zaleceniach mogą stanowić załączniki do wniosku o wydanie zezwolenia na przekroczenie granicy w ramach małego ruchu granicznego w języku oryginału, gdy jest nim język rosyjski lub polski.
b)    Strony wymienią się wzorami wszystkich dokumentów wskazanych w punkcie pierwszym niniejszych Zaleceń nie później niż w dniu otrzymania ostatniego pisemnego zawiadomienia o spełnieniu przez Strony niezbędnych procedur wewnętrznych, aby Umowa mogła wejść w życie.
c)    Strony wspólnie pracują nad przygotowaniem informacji przeznaczonej do wiadomości mieszkańców stref przygranicznych.

porozumienie o współpracy