Żuławy i Centrum Św. Jana w Gdańsku - wizyta studyjna

Dotyczy: wizyta studyjna profesjonalistów z zakresu dziedzictwa kulturowego i ochrony zabytków w ramach projektu "CULART II – Kultura i sztuka. Krok II – Nowa jakość edukacji" realizowanego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Litwa-Polska-Rosja 2007-2013 współfinansowanego ze środków Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa

Data: 8-10 września 2014r.

Miejsce: Żuławy, Centrum Św. Jana w Gdańsku

Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk zorganizowało wizytę studyjną na terenie polskiej części. Była to druga wizyta planowana w ramach działania 2.3.1 projektu CULART II dotyczącego organizacji wizyty studyjnej przedstawicieli jednostek samorządowych odpowiedzialnych za ochronę zabytków.

W tym działaniu uczestniczyła strona litewska – przedstawiciele samorządów regionu Żmudzi zajmujący się ochroną zabytków na swoim terenie oraz strona polska – przedstawiciele samorządów i innych instytucji z dziedziny ochrony zabytków.

Program wizyty obejmował część obszaru Żuław oraz Centrum Św. Jana w Gdańsku. Celem było pokazanie zabytków będących po pracach konserwatorskich jak i w ich trakcie i funkcjonowanie danych obiektów i miejsc w odniesieniu do działalności kulturalnej gmin z obszaru Stowarzyszenia. Spotkanie wprowadzające zostało zorganizowane pierwszego dnia, 8 września.

Wizytę studyjną rozpoczęto 9 września od serca Żuław – Nowego Dworu Gdańskiego odwiedzając Żuławski Dom Kultury  – najstarszy w całej Polsce Dom Kultury. Zachował on w oryginale wszystkie elementy i wyposażenie budynku. Dalej trasa przebiegała przez miejscowość Marynowy, gdzie odbyło się spotkanie z właścicielką domu podcieniowego pochodzącego z 1803 roku. Trwają tam obecnie prace remontowe mające przywrócić dawny wygląd i w części udostępnić na cele promocyjne regionu.  Kolejną miejscowością był Nowy Staw, w którym delegacja odwiedziła dawny zbór ewangelicki z 1803-4 roku z charakterystyczną, 50-metrową wieżą przypominającą „ołówek”. Obecnie w obiekcie prowadzona jest działalność kulturalna. W Palczewie odwiedzonymi obiektami historycznymi był jedyny na Żuławach drewniany kościół z 1712 roku z zachowanymi organami z 1687 roku i polichromią wnętrz, dalej XIX-wieczny wiatrak holenderski będący w trakcie prac remontowych. Ponadplanowo można było zajrzeć także na teren prywatnej posesji, na której znajduje się dom żuławski wybudowany w 1803 roku, stanowiący atrakcję Palczewa. W dalszej części odwiedziliśmy dwa mennonickie cmentarze w Pordenowie i Stawcu, na terenie których zostały przeprowadzone prace konserwatorskie. Na zakończenie naszej wizyty na Żuławach pokazany został dom podcieniowy w Orłowie z 1802 roku będący w trakcie prac konserwatorskich. Gospodarz podjął delegację poczęstunkiem z menu żuławskiego zapowiadając wydanie książki o historycznych smakach tego regionu. Spotkanie to zamykało pętlę wizyty studyjnej na Żuławach.

Trzeciego dnia wizyty studyjnej, 10 września, obie grupy, polska i litewska udały się do Gdańska, do Centrum Św. Jana, w którym odbyło się spotkanie z konserwatorem odpowiedzialnym za przeprowadzenie prac konserwatorskich Centrum. Obecnie pełni ono funkcję sakralną jak i świecką, jest zarówno kościołem, w którym regularnie odbywają się msze ale także miejscem imprez kulturalnych.

Korzyścią, jaką obu delegacjom przyniosła wizyta studyjna zorganizowana w Polsce było przede wszystkim pokazanie przykładu zabytków ginących, które bez zaangażowania wysiłków społeczeństwa ale w dużej mierze prywatnych mogłyby nie istnieć. A dziś, ich ocalenie znacznie wzbogaca ofertę kulturalną  o wartości ponadregionalnej.