Kiedy w grudniu 2011 r. w Moskwie polski Minister Spraw Zagranicznych Rados³aw Sikorski podpisywa³ Umowê o ma³ym ruchu granicznym (MRG) miêdzy Polsk± a Rosj± wiele sobie obiecywano po tym porozumieniu. Przede wszystkim - wiele korzy¶ci gospodarczo-spo³ecznych dla regionów, na terenie których mia³ obowi±zywaæ MRG. Umowa ta wesz³a w ¿ycie dopiero pó³ roku pó¼niej – pod koniec lipca 2012. Min±³ ponad rok od kiedy funkcjonuje MRG. Mo¿na chyba pokusiæ siê na podsumowanie. Czego oczekiwano, co zyskano.
Na wstêpie jednak kilka informacji ilustruj±cych stan obecny.
Zacznijmy od prawa i przepisów dotycz±cych przekraczania granicy. Mieszkañcy mog± przekraczaæ granicê pañstwow± na zasadach ma³ego ruchu granicznego na podstawie specjalnie wydanych pozwoleñ (+ paszport). Do po³owy wrze¶nia polski konsulat w Kaliningradzie wyda³ ju¿ 140 000 takich dokumentów, za¶ rosyjski konsulat w Gdañsku – oko³o 30 000. Je¶li chodzi o intensywno¶æ ruchu i przekroczeñ granicy – to wzrost jest imponuj±cy. Dla porównania w 2010 r. odnotowano 1 451 492 przekroczenia granicy, w 2011 – 2 745 517, w 2012 – ju¿ 4 073 142 (z czego 107 809 w ramach MRG). W 2013 r. do 1 grudnia granicê Polska-Rosja przekroczy³o 5 637 212 osób. W przeci±gu 3 lat nast±pi³ prawie 4-krotny wzrost ilo¶ci przekroczeñ granicy miêdzy Polsk± a Rosj±.
Niestety - na podstawie dokumentów MRG mo¿na przekraczaæ granicê tylko przez przej¶cia l±dowe – drogowe i kolejowe, MRG nie obejmuje przej¶æ morskich i lotniczych. A przecie¿ same punkty przekraczania granic te¿ maj± ograniczone mo¿liwo¶ci przepustowo¶ci. W dni wolne (¶wiêta, sobota, niedziela) niektóre z nich s± po prostu prze³adowane, np. przej¶cie Bezledy – Bagrationowsk planowane by³o na odprawianie 900 samochodów na dobê, a zdarza siê, ¿e liczba ta przekracza 3500 samochodów. Przej¶cia w Gronowie i Grzechotkach równie¿ dochodz± do swoich maksymalnych mo¿liwo¶ci. Wniosek nasuwa siê jeden: infrastruktura staje siê „w±skim gard³em”, powinny byæ podjête kroki by jednak usprawniaæ przep³yw ludzi i towarów. Z ca³± pewno¶ci± przyda³oby siê przej¶cie piesze (o które od lat monitujemy), proponujemy równie¿ by rozszerzyæ MRG na przej¶cia morskie, te które znajduj± siê w Elbl±gu, Kaliningradzie , Gdañsku czy we Fromborku. Korzy¶ci z tego mog³yby byæ bardzo wymierne.
Jak widaæ ze statystyk – ruch osobowy znacz±co wzrós³. Widaæ to równie¿ i w naszych miastach. W hipermarketach Gdañska, Olsztyna, a nawet Elbl±ga, w sklepach spo¿ywczych, które jak grzyby po deszczu wyrastaj± tu¿ przy granicy w Braniewie, go¶cie z Obwodu Kaliningradzkiego s± mile widzianymi klientami, zostawiaj±cymi w sklepach znaczne kwoty. Oficjalnie miêdzy 1 stycznia 2013 a 15 sierpnia 2013, polska S³u¿ba Celna w ramach systemu TAX FREE przyjê³a 56 772 rachunki na kwotê 65 mln PLN (dla porównania w 2010 roku przyjêto 4484 rachunki, a w 2012 – 40 126 dokumentów.) Uwzglêdniaj±c fakt, ¿e nie podlega zwrotowi podatek VAT od us³ug gastronomicznych oraz hotelowych oraz w przypadku zakupów mniejszych ni¿ 200 PLN mo¿na szacowaæ, ¿e realna kwota wydana przez obywateli Rosji w Polsce jest znacznie wiêksza. Wg GUSu warto¶æ zakupów dokonanych przez Rosjan na terenie RP w pierwszej po³owie 3013 r. oscyluje wokó³ kwoty 238 mln PLN. Z drugiej strony, wg tych samych szacunków, Polacy zostawili w obwodzie kaliningradzkim FR oko³o 143 mln PLN. Nie wszyscy s± zadowoleni z takiego obrotu spraw. Na terenie Obwodu s³ynne sta³y siê „wojny parówkowe”, obroty w sklepach spo¿ywczych Kaliningradu spad³y po wprowadzeniu MRG o oko³o 20% (wed³ug danych strony rosyjskiej). W ubieg³ym roku na zlecenie Gubernatora urzêdnicy porównywali ceny w sklepach rosyjskich i polskich. W niektórych przypadkach (w³a¶nie tych s³awetnych parówek) ró¿nica w cenie na ten sam produkt dochodzi³a do 176% na niekorzy¶æ sklepów w Kaliningradzie. Trudno siê wiêc dziwiæ siê mieszkañcom Obwodu, ¿e staraj± siê podchodziæ racjonalnie do wydatków i po prostu kupuj± tam , gdzie taniej.
Podobnej wymiany i ruchu oczekiwano wprowadzaj±c MRG. Czy jednak nasze samorz±dy, firmy, ludzie byli przygotowani na wizyty s±siadów? I tak, i nie. Prywatne firmy szybciej przystosowa³y siê do potrzeb nowego klienta, zatrudniaj± pracowników ze znajomo¶ci± rosyjskiego, wprowadzaj± napisy informacyjne w jêzyku rosyjskim. Chyba najbardziej jest to widoczne w centrach handlowych i us³ugowych Trójmiasta. Mniej – w Elbl±gu czy Olsztynie. Równie¿ po stronie rosyjskiej – na stacjach paliw mo¿emy spokojnie porozumieæ siê po polsku. W samym Kaliningradzie – ju¿ niekoniecznie. Zreszt± – przep³yw informacji – niestety mocno szwankuje. Zwykli mieszkañcy Braniewa, Olsztyna, Elbl±ga czy Gdañska oraz Kaliningradu nie maj± niestety ³atwego i szybkiego dostêpu do informacji (w swoim jêzyku) co oferuje s±siad. Co siê dzieje w kulturze, sporcie, w ¿yciu gospodarczym. Nie mamy oferty muzealnej, artystycznej, nie wiemy co mo¿emy zobaczyæ w Kaliningradzie, nie mówi±c ju¿ o innych rejonach Obwodu. W jednej z codziennych gazet Kaliningradu jest sta³a rubryka po¶wiêcona wydarzeniom z Litwy (g³ównie K³ajpedzki dystrykt) – takiej rubryki o wydarzeniach z Pomorza czy Warmii i Mazur – brak. Lukê próbuj± wype³niaæ prywatne strony internetowe, których pojawia siê coraz wiêcej – s± to strony zawieraj±ce g³ównie informacje dla Rosjan. ¬ród³a informacji dla Polaków, o tym co mo¿na zobaczyæ w Kaliningradzie i Obwodzie – nadal s± bardzo nieliczne. Sytuacja bardzo powoli zmienia siê – g³ównie na terenie Trójmiasta pojawiaj± siê polskojêzyczne oferty kaliningradczyków.
A czy lokalne samorz±dy (po obu stronach granicy) zauwa¿aj± s±siadów? Nie wydaje mi siê, ¿eby jako¶ szczególnie widoczne by³o to w naszych miejscowo¶ciach. Przyk³ad? A proszê bardzo: informacja w parkomatach – jest po polsku, czasami jest guzik z jêzykiem angielskim lub niemieckim. Informacji o zasadach parkowania w jêzyku rosyjskim – brak. Zreszt± vice versa – informacji o zasadach parkowania po stronie rosyjskiej w jêzyku polskim – te¿ nie spotkamy. Nie mówi±c ju¿ o drogowskazach – informatorach, gdzie w mie¶cie jest policja, urz±d, szpital, muzeum, itd. Ani w Polsce, ani w Rosji. Podobnie je¶li chodzi o po³±czenia komunikacyjne. Rozk³ad jazdy autobusów na trasie Kaliningrad – Gdañsk: ze ¶wiec± trzeba szukaæ godzin odjazdu, a miejsce przystanku w Elbl±gu nie jest w ogóle oznakowane. A okazuje siê, ¿e obecnie mamy 5 po³±czeñ dziennie. To s± drobne udogodnienia, ale ¶wiadcz± o ¿yczliwo¶ci i pozytywnym stosunku do go¶ci z s±siedniego regionu.
Dwa lata temu, zrz±dzeniem losu dotar³am do maleñkiego miasteczka na dalekiej pó³nocy Norwegii – Kirkenes. 10 km od tego miasteczka jest ju¿ granica z Rosj± (obwód murmañski). Wtedy nie by³o tam ¿adnego ma³ego ruchu granicznego, obowi±zywa³y zwyk³e wizy. Jakie¿ by³o moje zdziwienie, gdy po wyj¶ciu na spacer zobaczy³am na budynkach napisy w jêzyku rosyjskim. Okaza³o siê, ¿e nazwy ulic s± podane w obu jêzykach – po norwesku i po rosyjsku, nazwy instytucji kultury – te¿. A w sklepie bez jakichkolwiek trudno¶ci mog³am dogadaæ siê po rosyjsku, nawet w tak skomplikowanej materii jak robienie na drutach i szyde³ku! Drobiazg, prawda? A jednak zwróci³o moj± uwagê tak pozytywne nastawienie miejscowych w³adz do go¶ci z Rosji. I Norwegowie sami przyznali: nasze miasteczko bardzo korzysta ze wspó³pracy z Rosj±, doceniamy to i robimy wszystko by ta wspó³praca rozwija³a siê. Wtedy pomy¶la³am o naszych przygranicznych miastach: Braniewie, Bartoszycach, Go³dapi. I o tym ile mamy jeszcze do zrobienia i zmiany, równie¿ w naszej ¶wiadomo¶ci.
Autorka: Ma³gorzata Samusjew
Kierownik Programów
Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Ba³tyk
Grudzieñ 2024 | ||||||
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |