DEKLARACJA Przyjęta przez uczestników II Europejskiego Forum Współpracy Transgranicznej

DEKLARACJA  Przyjęta przez uczestników II Europejskiego Forum Współpracy Transgranicznej w Rozszerzonej Europie Elbląg, 18 listopada 2011 r.

Współpraca transgraniczna jest niezbędna dla zapewnienia stabilności, wzrostu i rozwoju w Europie. W obecnej sytuacji, gdy Unia Europejska staje w obliczu największego kryzysu od momentu swojego powstania, silniejsza integracja pomiędzy UE a jej sąsiadami mogłaby odegrać kluczową rolę w zapewnieniu nowego bodźca dla rozwoju ekonomicznego, umożliwiając krajom UE osiągnięcie konkurencyjności w ramach globalnej gospodarki.

Tym ważniejsze jest dlatego usunięcie przeszkód dla współpracy istniejących na osi wschód-zachód, biegnącej od Morza Barentsa na północy, aż po Morze Czarne na południu, które utrudniają kontakty międzyludzkie, hamują rozwój gospodarczy i ograniczają kontakty polityczne.

My, uczestnicy II Europejskiego Forum Współpracy Transgranicznej, proponujemy, aby wykorzystać prace przygotowawcze nowego okresu programowania (2014-2020) do zapewnienia większego znaczenia politycznego, a także zwiększonego finansowania na rzecz rozwoju współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Sąsiedztwa.

Reprezentując samorządy terytorialne, organizacje biznesowe oraz społeczeństwa obywatelskie z regionów granicznych 15 państw wschodniej granicy UE, apelujemy do krajowych i ogólnoeuropejskich władz, aby uznały współpracę transgraniczną jako strategiczny kierunek działań na rzecz tworzenia ogólnoeuropejskiego obszaru swobodnego przepływu ludzi, dóbr, kapitału i myśli, tym samym wzmacniając znaczenie Europy w globalnej rywalizacji gospodarczej i politycznej.

Głęboko wierzymy, że przyszłość Europy wiąże się z zapewnieniem wsparcia i przestrzeni dla inicjatyw lokalnych i innowacji, takich jak te realizowane w ramach projektu Europejskie Dialogi Granic. Takie oddolne działania są zgodne z podstawowymi tradycjami europejskimi takimi jak wolność, solidarność i przedsiębiorczość społeczna.

Podczas naszych dyskusji w Kaliningradzie (Federacja Rosyjska) i w Elblągu (Polska) omawialiśmy obecny status współpracy transgranicznej w ramach Sąsiedztwie UE oraz określiliśmy wiele stojących przed tą współpracą wyzwań, począwszy od regulacji wizowych, nieefektywnych procedur przekraczania granic, skomplikowanych i niezgodnych przepisów prawnych, braku dokładnych informacji i danych, a skończywszy na niewystarczającej infrastrukturze przejść granicznych, rozległej biurokracji i innych.

Zaproponowaliśmy, aby odpowiednie władze krajowe i unijne podjęły następujące działania:

1.    Przyspieszenie i skoordynowanie wysiłków zmierzających do poprawy wydajności zarządzania granicami, co umożliwi poprawę transgranicznego przepływu ludzi i dóbr. Związane z tym działania mogą obejmować:
-    lepsze wykorzystanie nowoczesnych technologii IT w celu przyśpieszenia odpraw granicznych (np. wykorzystanie elektronicznego systemu kolejkowego dla ciężarówek, zintegrowanie baz danych służb granicznych danych państw przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa danych osobowych etc.),
-    stworzenie na zewnętrznych granicach UE wspólnych punktów kontrolnych,
-    wykorzystanie w zarządzaniu granicami istniejących najlepszych praktyk (np. utworzenie w Federacji Rosyjskiej agencji RosGranitsa, której działania skupiają się na poprawie wydajności zarządzania granicą, lub szersze wykorzystanie doświadczenia i uprawnień agencji FRONTEX, etc.),
-    uwzględnienie elementów niezależnej kontroli obywatelskiej na zewnętrznych granicach UE (np. w celu monitorowania tempa odpraw granicznych),
-    włączenie aktywnych uczestników współpracy transgranicznej w porozumienia międzypaństwowe dotyczące usprawnienia ruch transgranicznego i związanych z nim procedur,
-    rozważenie możliwości zastosowania małego granicznego ruchu bezwizowego na innych obszarach niż tylko granica norwesko-rosyjska czy granica Polski z Obwodem Kaliningradzkim,
-    zwiększenie liczby pieszych przejść granicznych, a tym samym rozwijanie transgranicznych kontaktów między społecznościami lokalnymi.   
2.    Wzmacnianie różnorakich instytucjonalnych form współpracy transgranicznej poprzez takie działania jak:
-    lepsze dopasowanie struktury współpracy transgranicznej EISP i istniejących porozumień euroregionalnych, tym samym zapewniając bodziec dla praktycznego działania euroregionów w ramach Sąsiedztwa UE, a także większe zbliżenie procesu decyzyjnego współpracy transgranicznej w ramach EISP do szczebla lokalnego,
-    umożliwienie uczestnictwa euroregionów i innych instytucji współpracy transgranicznej w systemie zarządzania funduszami współpracy transgranicznej w ramach EISP (np. Euroregion Karelia),
-    wspieranie wspólnego transgranicznego planowania przestrzennego w euroregionach, włączając w to tworzenie transgranicznych klastrów gospodarczych.
3.    Wspieranie tworzenia wspólnej przestrzeni informacyjnej w ramach Partnerstwa Wschodniego UE poprzez takie działania jak współpraca krajowych agencji statystycznych w danym obszarze, a także poprzez stworzenie Wskaźnika Współpracy Transgranicznej służącego do mierzenia poziomu współpracy transgranicznej w różnych obszarach wschodniej granicy UE.   
4.    Wykorzystanie trwającego obecnie momentu planowania nowego okresu budżetowego UE (2014-2020) do działań na rzecz zwiększenia funduszy na współpracę transgraniczną ze szczególnym uwzględnieniem funduszy małych grantów, a także umożliwienie małym i średnim przedsiębiorstwo (MSP) z regionów granicznych udziału w takich projektach i korzystania z zapewnionych w ich ramach funduszy.
5.    Zrównanie wkładu finansowego państw UE i państw trzecich przeznaczanego na rzecz współpracy transgranicznej EISP.

Uczestnicy Forum z uznaniem przyjęli zaproszenie wystosowane przez Rząd Republiki Mołdawii, aby III Forum Współpracy Transgranicznej w Rozszerzonej Europie w roku 2012 odbyło się w stolicy tego kraju, Kiszyniowie.