Międzynarodowy projekt pn. „Dialog granic w rozszerzonej Europie”

Międzynarodowy projekt pn. „Dialog granic w rozszerzonej Europie”  jest jednym ze sztandarowych projektów Instytutu na Rzecz Stabilności i Rozwoju (dalej: ISD) z Pragi (Czechy). Jego głównym elementem jest organizacja corocznego, międzynarodowego spotkania poświęconego problemom współpracy transgranicznej Forum „Dialog Granic”,  corocznej pan-europejskiej platformy, która zgromadzi praktyków, polityków, jak również naukowców na poziomie lokalnym, regionalnym oraz europejskim w celu interaktywnego dialogu w zakresie współpracy transgranicznej i wymiany doświadczeń w obszarze programów Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa.

Instytut na Rzecz Stabilności i Rozwoju jest spadkobiercą Instytutu Wschód-Zachód, stanowi międzynarodowy zespół „Think tank”  ; Głównym obszarem zainteresowania tej organizacji jest wspieranie współpracy transgranicznej na zewnętrznych granicach UE. Misją Instytutu jest pomoc przygranicznym regionom, znajdującym się w gorszej sytuacji oraz społecznościom dotkniętym konfliktami lub politycznymi, religijnymi czy też etnicznymi napięciami w osiągnięciu trwałej stabilności i rozwoju. Więcej informacji znajduje się na stronie http://www.isd-network.org/

Pierwsze Europejskie Forum współpracy transgranicznej - "Border dialogues in wider Europe" (Dialog granic w rozszerzonej Europie) było zorganizowane w Użgorodzie (Ukraina) i Koszycach (Słowacja) w 27-29 października 2010 r.  W Forum wzięło udział 140 uczestników z 16 krajów Europy, Ameryki i Azji.  W szczególności byli to Viceprzewodniczący Komisji Europejskiej p. Marosh Shevchovych, były Prezydent Słowacji p.  Rudolf Shuster, przedstawiciele Ministerstw Spraw Zagranicznych krajów unijnych oraz krajów sąsiedzkich, dyplomaci, szefowie władz lokalnych oraz instytucji samorządowych, naukowcy, eksperci.

W organizację I Europejskiego Forum współpracy transgranicznej - "Border dialogues in wider Europe" były zaangażowane następujące instytucje i organizacje partnerskie:

-         Norweski Sekretariat Morza Barentsa , Kirkines, Norwegia
-          Instytut na rzecz Stabilności I Rozwoju, Praga, Republika Czeska
-          «Instytut Współpracy Transgranicznej, Użgorod, Ukraina

 Forum odbyło się w dwóch etapach. Pierwsza część odbyła się w Użgorodzie. Podczas tego etapu eksperci- uczestnicy Forum pracowali nad praktycznymi rekomendacjami dotyczącymi podniesienia efektywności i wzmocnienia współpracy transgranicznej. Kluczową metodą były warsztaty docelowych Grup Roboczych (GR). Utworzono 4 grupy, zgodnie z następującymi tematami:

1. Bieżące problemy i perspektywy współpracy transgranicznej w Regionie Karpackim;
2. Rola MŚP i instytucji społeczeństwa obywatelskiego w promowaniu współpracy transgranicznej;  
3. Sponsorzy i mechanizmy finansowe wspierające współpracę transgraniczną
4. Wymiana doświadczeń w zakresie współpracy transgranicznej w Europejskim Wschodnim Sąsiedztwie

W oparciu o rezultaty pracy GR,  podczas drugiego etapu  Forum, który miał miejsce w Koszycach na Słowacji z udziałem wyższych gości oficjalnych, moderatorzy grup prezentowali wyniki pracy GR oraz ich rekomendacje w zakresie wzmocnienia (intensyfikacji) i pogłębienia współpracy transgranicznej, wskaźnikowania i monitoringu efektywności współpracy na nowej granicy UE na wschodzie.
Uczestnicy jednomyślnie przyjęli wspólną „Deklarację współpracy transgranicznej w rozszerzonej Europie”, która została rozesłana do europejskich, krajowych, regionalnych interesariuszy, osób i instytucji odpowiedzialnych za kluczowe decyzje w obszarze współpracy transgranicznej.
Drugie Europejskie Forum współpracy transgranicznej w rozszerzonej Europie  zorganizowano  17-18 listopada 2011 w Elblągu (Polska) oraz Kaliningradzie (Rosja).  

Celem II  Forum była dalsza konsolidacja platformy obywatelskiej wspierającej działania w zakresie współpracy transgranicznej w celu realizacji poprawy warunków życia codziennego około 1/3 członków populacji europejskiej, mieszkającej w regionach przygranicznych.

Głównymi organizatorami II Forum byli: Praski Instytut Stabilności i Rozwoju, Norweski Sekretariat Morza Barentsa, Instytut Współpracy Transgranicznej w Użhorodzie, Instytut Jeffersona w Belgradzie, Regionalna Agencja Rozwoju Gospodarczego w Kaliningradzie oraz Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk.

Forum podzielone było na 2 sesje. Pierwsza sesja, zorganizowana była w Kaliningradzie, gdzie uczestniczyli eksperci oraz praktycy specjalizujący się w dziedzinach związanych z współpracą transgraniczną. Zadaniem tej części konferencji było sfinalizowanie zaleceń dotyczących procesu tworzenia polityki oraz sformułowanie kluczowych zagadnień, które następnie przedstawiono podczas spotkania w Elblągu.

Sesja w Elblągu skupiła się na promowaniu współpracy transgranicznej na wschodniej granicy UE. W sesji w Elblągu wzięło udział ponad 100 osób reprezentujących 15 państw. Obrady w Elblągu po wstępnej sesji plenarnej toczyły się w czterech panelach dyskusyjnych nt. :

•    Rola samorządów, przedsiębiorstw oraz społeczeństwa obywatelskiego w promowaniu współpracy transgranicznej.
•    Wspólna przestrzeń informacyjna współpracy transgranicznej.
•    Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz inne źródła finansowania działań zakresie współpracy transgranicznej.
•    Budowania kompetencji w zakresie współpracy transgranicznej w regionach, inicjatywy środkowoeuropejskiej oraz Europy Środkowowschodniej.
Po bardzo ożywionej dyskusji i konstruktywnej wymianie poglądów na sesji plenarnej uczestnicy II Europejskiego Forum przyjęli Deklarację w której apelują do krajowych i ogólnoeuropejskich władz aby uznały współpracę transgraniczną jako strategiczny kierunek działań na rzecz tworzenia ogólnoeuropejskiego obszaru swobodnego przepływu ludzi, dóbr, kapitału i myśli, tym samym wzmacniając znaczenie Europy w globalnej rywalizacji gospodarczej i politycznej.  Materiały z wystąpień na konferencji znajdują się na stronie http://www.slideshare.net/Borderdialogues
 

Trzecie Europejskie Forum współpracy transgranicznej w rozszerzonej Europie odbyło się zgodnie z wcześniejszymi postanowieniami w stolicy Mołdawii – Kiszyniowie. Tym razem było to jednodniowa konferencja. Spotkanie to poprzedzone było intensywną pracą ekspertów w ramach projektu pn „Współpraca transgraniczna na Wschodniej granicy UE – wnioski z doświadczeń Norwegii i Finlandii” (więcej informacji na stronie: www. http://exborealux.isd-network.org/ ) oraz przygotowaniem publikacji poświęconej najlepszym praktykom w obszarze współpracy transgranicznej, które były wypracowane na granicach fińsko-rosyjskiej oraz norwesko-rosyjskiej, jak również możliwościom ich wdrożenia na innych granicach UE. Wyniki oraz sama publikacja zostały zaprezentowane w trakcie Forum.
Eksperci, praktycy oraz politycy obradowali w dwóch zespołach. Pierwszy był poświęcony wsparciu w budowaniu tożsamości nowo powstającego Euroregionu Dnister/Nistru, zaś drugi – prezentacji najlepszych praktyk i wynikom pracy grupy ekspertów. III Forum odbyło się pod patronatem i przy wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Finlandii oraz Sekretariatu Morza Barentsa. Główne wnioski wynikające z analizy zostały uwzględnione w Deklaracji, która została przyjęta przez uczestników Forum. Pełny tekst publikacji znajduje się na stronie http://exborealux.isd-network.org/publication